TÁC GIA MÃ THUYÊN (? – ?)

Tháng sáu 2, 2020

Tiểu sử

Mã Thuyên (馬荃), tự Giáng Hương, là một hoạ sĩ nữ nổi tiếng vẽ tranh hoa điểu, sống cuối thế kỷ 17 đầu 18. Một số giả thuyết cho rằng bà sinh trưởng ở Thường Thục, Giang Tô, là con gái hoặc cháu gái của hoạ gia Mã Nguyên Ngự (1669-1722).

Tương truyền bà học vẽ từ nhỏ, thừa hưởng kỹ thuật gia truyền từ cha và ông nội. Chồng bà cũng là một hoạ sĩ. Hai vợ chồng thường đi khắp đó đây làm nghề bán tranh và thư pháp. Tuy nhiên, Mã Giáng Hương chỉ thật sự vẽ tranh để bán khi chồng đột ngột qua đời. Bà phải một mình trở về quê trong gia cảnh khó khăn.

Sự Nghiệp

Tranh hoa điểu của bà sau đó vang danh khắp nơi. Lượng người đặt mua nhiều đến mức lúc nào cũng có hầu cận chuẩn bị mài bột, pha mực sẵn, để bà vẽ được nhanh hơn. Về sau tài hoa của bà được so sánh với hoạ gia Thẩm Châu, Minh Triều. Nhiều người ở vùng Thường Thục xin theo học vẽ, nhất là phụ nữ, trong đó có nữ sỹ nổi tiếng Tưởng Quý Tích

Nghệ thuật

Tranh của bà có sắc thái nội dung khác hẳn với nữ nhân đương thời, từ các phi tần đến tài nữ trong nhân gian. Bà thường vẽ các loài chim hoa côn trùng dễ thấy trong vườn nhà, đối lập với phong cách trong cung đình. Nghiên cứu gần đây về cách thức vẽ ong, bướm và chuồn chuồn của bà cho thấy sự chắc chắn trong kiểm soát ngòi bút, hoàn toàn làm chủ và điều khiển từng đường nét – dù là mảnh nhẹ như vô hình.

So với bút tích của Mã Nguyên Ngự, chủ thể trong tranh Mã Thuyên thiên về tả thực nhưng vẫn mang đậm chất nên thơ, duy mỹ. Bà chịu ảnh hưởng mạnh bởi phong cách nghệ thuật đời Tống, được tiết lộ qua các thẻ chú thích bà tự đính kèm theo tranh. Tần Tổ Vĩnh (1825-1884) nhận xét: chính sự yên bình thanh thản trong phong cách vẽ của Mã Thuyên đã làm nên sức hút đặc biệt cho tranh của bà.

Mã Giáng Hương và Uẩn Băng (cháu gái Uẩn Thọ Bình) được mọi người tôn vinh là Giang Nam song tuyệt. Nếu Uẩn Băng thành danh với thuật vẽ không phác thảo không viền đen “một cốt pháp”, thì Mã Giáng Hương nổi tiếng với “câu nhiễm pháp”, chuyên vẽ viền đen phác thảo chi tiết rồi mới vẽ màu sau.